فارکس چیست؟ همه چیز درباره بزرگ‌ترین بازار مالی جهان

بازار فارکس (Forex)، بزرگ‌ترین و پویاترین بازار مالی جهان، بستری برای خرید و فروش ارزهای مختلف است. در این بازار، ارزهای کشورها به‌صورت جفت‌ارز (Currency Pairs) معامله می‌شوند و نرخ تبادل ارزها بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌گردد. این بازار فرصتی مناسب برای معامله‌گران حرفه‌ای و تازه‌واردان به دنیای اقتصاد فراهم می‌کند.

بازار فارکس کاملاً غیرمتمرکز است، به این معنا که هیچ مرکز فیزیکی ندارد و تمامی معاملات از طریق اینترنت، شبکه‌های بانکی، یا کارگزاران (بروکرها) انجام می‌شود. معاملات در این بازار به‌صورت جفت‌ارز انجام می‌شود؛ یعنی یک ارز خریداری و ارز دیگر فروخته می‌شود. به‌عنوان مثال:

• جفت‌ارز EUR/USD نشان‌دهنده ارزش یورو در برابر دلار آمریکاست.
• اگر نرخ این جفت‌ارز 1.2 باشد، یعنی هر یورو معادل 1.2 دلار آمریکا است.

شروع فعالیت بازار فارکس

بازار فارکس از قرن نوزدهم و سیستم استاندارد طلا آغاز شد، جایی که ارزش ارزها بر اساس ذخایر طلا تعیین می‌شد. در سال 1944، پیمان برتون وودز دلار آمریکا را به‌عنوان ارز ذخیره جهانی معرفی کرد، اما با فروپاشی این پیمان در سال 1971، نظام نرخ ارز شناور جایگزین شد و ارزها بر اساس عرضه و تقاضای بازار معامله شدند. از دهه 1980، با پیشرفت تکنولوژی و ظهور بروکرها، دسترسی به فارکس آسان‌تر شد و در سال 1998 با گسترش اینترنت، معامله‌گران خرد نیز وارد این بازار شدند. امروزه فارکس با معاملات روزانه 5 تریلیون دلار، بزرگ‌ترین بازار مالی جهان است.

طریقه داد و ستد در بازار فارکس

معاملات در بازار فارکس به‌صورت خرید یک ارز و فروش همزمان ارز دیگر انجام می‌شود. این معاملات همیشه در قالب جفت‌ارز (Currency Pairs) صورت می‌گیرد، به این معنا که ارزش یک ارز نسبت به ارز دیگر سنجیده می‌شود. برای مثال، جفت‌ارز EUR/USD نشان‌دهنده ارزش یورو در برابر دلار آمریکا است.

برای مثال : اگر نرخ جفت‌ارز EUR/USD برابر با 1.2 باشد، این به معنای آن است که هر 1 یورو معادل 1.2 دلار آمریکا است. اگر پیش‌بینی کنید که یورو تقویت می‌شود، می‌توانید یورو بخرید. اگر نرخ به 1.3 افزایش یابد، شما سود کرده‌اید. 

معاملات در فارکس به دلیل نقدشوندگی بالا، امکان دوطرفه بودن (سود در افزایش و کاهش قیمت)، و دسترسی آسان، یکی از جذاب‌ترین گزینه‌ها برای معامله‌گران است. با این حال، موفقیت در این بازار نیازمند دانش کافی، تحلیل دقیق، و مدیریت ریسک است.

انواع دارایی‌های قابل معامله در فارکس

در بازار فارکس، معامله‌گران می‌توانند روی دارایی‌های متنوعی سرمایه‌گذاری کنند تا سبد خود را متناسب با اهداف و ریسک‌پذیری‌شان تنظیم کنند. این دارایی‌ها شامل موارد زیر هستند:

• جفت‌ارزها:
  • اصلی: (EUR/USD, USD/JPY و غیره) پرمعامله‌ترین‌ها با نقدشوندگی بالا و اسپرد کم.
  • فرعی: (EUR/GBP, AUD/JPY و غیره) بدون دلار آمریکا، اسپرد کمی بیشتر.
  • اگزاتیک: (USD/TRY, EUR/ZAR و غیره) ارزهای اصلی در برابر ارزهای کشورهای در حال توسعه، نوسانات بالا و ریسک بیشتر.
• فلزات گران‌بها:
  • طلا (XAU/USD) و نقره (XAG/USD): پناهگاه امن در زمان بی‌ثباتی اقتصادی.
• کالاها:
  • انرژی: نفت خام، گاز طبیعی و غیره.
  • فلزات صنعتی: مس، آلومینیوم و غیره.
  • محصولات کشاورزی: گندم، ذرت و غیره.
• شاخص‌های سهام:
  • S&P 500, DAX و غیره: نشان‌دهنده عملکرد کلی بازار سهام.
• سهام شرکت‌های بزرگ:
  • Apple, Tesla و غیره: سهام شرکت‌های معروف و بزرگ.
• ارزهای دیجیتال:
  • بیت‌کوین (BTC)، اتریوم (ETH) و غیره: دارایی‌های دیجیتال پرنوسان با ریسک و پتانسیل بالا.
• اوراق قرضه:
  • اوراق خزانه‌داری آمریکا: ابزارهای کم‌ریسک‌تر، پناهگاه امن در بحران‌ها.

این تنوع به معامله‌گران امکان می‌دهد استراتژی‌های مختلفی را پیاده‌سازی کرده و سبد سرمایه‌گذاری متناسب با شرایط خود بسازند.

زمان انجام معاملات در بازار فارکس

بازار فارکس، بر خلاف تصور برخی، یک بازار 24 ساعته واقعی در طول هفته کاری است، نه در تمام روزهای هفته. این بازار از دوشنبه تا جمعه به طور پیوسته فعال است و در آخر هفته، یعنی شنبه و یکشنبه، تعطیل می‌شود. چرخه 24 ساعته بازار فارکس به دلیل موقعیت جغرافیایی مراکز مالی بزرگ جهان و گردش زمین ایجاد شده است. 

به این ترتیب که با پایان روز کاری در یک منطقه، منطقه دیگری از جهان وارد ساعات کاری خود می‌شود و فعالیت‌های مالی و معاملاتی را ادامه می‌دهد. این چرخه 24 ساعته به چهار جلسه معاملاتی اصلی تقسیم می‌شود که بر اساس مراکز مالی مهم در نقاط مختلف جهان نامگذاری شده‌اند:

• جلسه سیدنی/ولینگتون (اقیانوسیه): با آغاز روز دوشنبه به وقت محلی در استرالیا و نیوزیلند، اولین جلسه معاملاتی فارکس شروع به کار می‌کند. این جلسه به عنوان “بازگشایی بازار جهانی” در نظر گرفته می‌شود و معمولاً با فعالیت ملایم‌تری نسبت به جلسات بعدی همراه است. این جلسه از اواخر شب یکشنبه به وقت تهران شروع شده و تا صبح دوشنبه ادامه دارد.
• جلسه توکیو (آسیا): با حرکت خورشید به سمت غرب، مراکز مالی آسیا، به ویژه توکیو، وارد ساعات کاری خود می‌شوند. جلسه توکیو، دومین جلسه معاملاتی روز، حجم معاملات را افزایش می‌دهد و ارزهای آسیایی، به ویژه ین ژاپن، در این زمان فعال‌تر می‌شوند. این جلسه در صبح زود دوشنبه به وقت تهران آغاز می‌شود و تا اواسط روز ادامه دارد.
• جلسه لندن (اروپا): با رسیدن روز به اروپا، لندن، به عنوان مرکز مالی اروپا، میزبان سومین و یکی از مهم‌ترین جلسات معاملاتی فارکس می‌شود. جلسه لندن معمولاً بیشترین حجم معاملات را در طول روز به خود اختصاص می‌دهد و ارزهای اروپایی، به ویژه یورو و پوند انگلیس، در این زمان با نوسانات بیشتری همراه هستند. این جلسه از حوالی ظهر دوشنبه به وقت تهران شروع شده و تا شب ادامه دارد.
• جلسه نیویورک (آمریکای شمالی): در نهایت، با رسیدن روز به قاره آمریکا، نیویورک، مرکز مالی ایالات متحده، آخرین جلسه معاملاتی روز را میزبانی می‌کند. جلسه نیویورک نیز از حجم معاملات بالایی برخوردار است و ارزهای مرتبط با دلار آمریکا در این زمان بسیار فعال هستند. این جلسه از بعد از ظهر دوشنبه به وقت تهران شروع شده و تا بامداد روز بعد ادامه دارد.

به این ترتیب، بازار فارکس در طول روزهای دوشنبه، سه‌شنبه، چهارشنبه، پنجشنبه و جمعه به طور مداوم فعال است و این جلسات معاملاتی به ترتیب از شرق به غرب جهان، فعالیت بازار را پوشش می‌دهند. اوج فعالیت و نوسانات بازار معمولاً در زمان همپوشانی این جلسات رخ می‌دهد، به خصوص همپوشانی جلسات لندن و نیویورک که همزمان بازارهای مالی بزرگ اروپا و آمریکا فعال هستند. با رسیدن به پایان روز جمعه در نیویورک، بازار فارکس به طور موقت تعطیل شده و تا بازگشایی جلسه سیدنی/ولینگتون در اواخر شب یکشنبه به وقت تهران، فعالیت معاملاتی متوقف می‌شود.

معامله گران بازار فارکس چه کسانی هستند؟

در حال حاضر، بازار فارکس به یکی از بزرگ‌ترین بازارهای مالی جهان با گردش مالی چندین تریلیون دلار در روز تبدیل شده است. این حجم عظیم معاملات نشان می‌دهد که سرمایه‌های کوچک تأثیر چندانی در این بازار ندارند. در صدر این بازار، بانک‌ها و مؤسسات مالی بزرگ قرار دارند که روزانه میلیاردها دلار را در فارکس جابجا می‌کنند. این بانک‌ها نه‌تنها هسته اصلی شکل‌گیری بازار فارکس هستند، بلکه نقش کلیدی در ایجاد روندهای آن ایفا می‌کنند. بررسی تأثیرگذاری معامله‌گران مختلف در شکل‌گیری روندها نشان می‌دهد که حدود ۶۰ درصد از این تأثیرپذیری به بانک‌ها و مؤسسات مالی بزرگ اختصاص دارد.

• بانک‌های بزرگ و مؤسسات مالی: اصلی‌ترین بازیگران بازارهای مالی که حجم بالایی از معاملات را انجام می‌دهند.
• صندوق‌های سرمایه‌گذاری (Hedge Funds): نهادهای مالی که با استراتژی‌های پیچیده به دنبال کسب سود از فرصت‌های موجود در بازار هستند.
• شرکت‌های تجاری و چندملیتی: شرکت‌هایی که برای مدیریت ریسک ارزی یا تأمین مالی، در بازارهای مالی فعالیت می‌کنند.
• کارگزاران و بازارسازها (Brokers and Market Makers): واسطه‌هایی که نقدینگی را در بازار فراهم کرده و معاملات را تسهیل می‌کنند.
• دولت‌ها و بانک‌های مرکزی: برای مدیریت ذخایر ارزی و سیاست‌های پولی در این بازارها فعالیت می‌کنند.
• سرمایه‌گذاران نهادی (Institutional Investors): مانند صندوق‌های بازنشستگی و شرکت‌های بیمه که سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت انجام می‌دهند.
• معامله‌گران خرد (Retail Traders): افراد حقیقی که با سرمایه‌های کوچک‌تر به صورت آنلاین در بازارها فعالیت می‌کنند.
• شرکت‌های مدیریت دارایی: شرکت‌هایی که سرمایه مشتریان را در بازارهای مالی مدیریت می‌کنند.
• صندوق‌های شاخصی و ETFها: نهادهایی که ابزارهای مالی متنوعی را برای سرمایه‌گذاری ارائه می‌دهند.
• سازمان‌های بین‌المللی: مانند صندوق بین‌المللی پول (IMF) و بانک جهانی که در بازارهای مالی نقش مشاوره‌ای یا مدیریتی دارند.

مزایا و معایب بازار فارکس

مزایای بازار فارکس:

• نقدشوندگی بالا: به راحتی خرید و فروش در هر زمان.
• هزینه پایین معامله: اسپرد کم و گاهی بدون کمیسیون.
• اهرم بالا: امکان معاملات بزرگ با سرمایه کم (هم مزیت هم عیب).
• دسترسی 24 ساعته: بازار همیشه باز است.
• تنوع دارایی: جفت ارزها، فلزات، کالاها، شاخص‌ها و غیره برای معامله.
• فرصت سود در هر جهت: هم از صعود هم از نزول قیمت سود ببرید.
• دسترسی آسان: با اینترنت و پلتفرم معاملاتی قابل دسترسی است.

معایب بازار فارکس:

• ریسک اهرم بالا: ضرر چند برابر با اهرم زیاد.
• نوسانات زیاد: قیمت‌ها به سرعت تغییر می‌کنند، ریسک ضرر ناگهانی.
• پیچیدگی: نیاز به دانش و تحلیل بازار دارد.
• فشار روانی 24 ساعته: نیاز به نظارت مداوم و استرس.
• احتمال دستکاری بازار: به خصوص در جفت ارزهای غیر اصلی.
• ریسک کارگزاری: احتمال ورشکستگی یا تخلف بروکر.
• نیاز به زمان و تمرکز: برای موفقیت نیاز به تلاش و وقت گذاشتن دارد.
• هزینه‌های معاملاتی: اسپرد و کمیسیون می‌تواند سود را کم کند.
• عدم قطعیت و پیش بینی ناپذیری: بازار غیر قابل پیش بینی است.
• اطلاعات زیاد و گمراه کننده: تشخیص اطلاعات درست از نادرست دشوار است.

آیا فعالیت در بازار فارکس سودآور است؟

فعالیت در بازار فارکس می‌تواند سودآور باشد، اما این سودآوری به دانش، تجربه، استراتژی معاملاتی و مدیریت ریسک فرد بستگی دارد. فارکس بازاری با نوسانات بالا است که فرصت‌های زیادی برای کسب سود ارائه می‌دهد، اما همین نوسانات می‌تواند منجر به زیان‌های سنگین شود، به‌ویژه برای معامله‌گران بی‌تجربه. موفقیت در این بازار نیازمند یادگیری مداوم، کنترل احساسات و برنامه‌ریزی دقیق است. همچنین، بسیاری از معامله‌گران خرد به دلیل نداشتن مدیریت سرمایه مناسب یا استفاده نادرست از اهرم (Leverage) ممکن است سرمایه خود را از دست بدهند. بنابراین، سودآوری در فارکس ممکن است، اما همراه با ریسک بالا است و نیاز به آمادگی کامل دارد.

فعالیت در بازار فارکس برای ایرانی‌ها ممکن هست ؟

فعالیت در بازار فارکس برای ایرانی‌ها ممکن است، اما با چالش‌ها و محدودیت‌هایی همراه است. بسیاری از کارگزاران بین‌المللی به دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های بانکی، خدمات خود را به ایرانیان ارائه نمی‌دهند. با این حال، برخی بروکرها همچنان به ایرانیان خدمات می‌دهند و امکان واریز و برداشت از طریق روش‌هایی مانند کیف پول‌های دیجیتال، ارزهای دیجیتال یا صرافی‌های محلی را فراهم می‌کنند.

علاوه بر این، معامله‌گران ایرانی باید به مواردی مانند انتخاب بروکر معتبر، رعایت مقررات داخلی، امنیت سرمایه و همچنین ریسک‌های مرتبط با بازار فارکس توجه کنند. فعالیت در این بازار بدون آگاهی کامل از قوانین و مقررات داخلی یا انتخاب بروکر غیرمعتبر می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند. بنابراین، ایرانی‌ها می‌توانند در فارکس فعالیت کنند، اما باید با دقت بیشتری اقدام کرده و از بروکرهای مطمئن استفاده کنند.

بروکر (Broker) در بازار فارکس چیست؟

بروکر یا کارگزار، واسطه‌ای است که معامله‌گران خرد (Retail Traders) را به بازار فارکس یا سایر بازارهای مالی متصل می‌کند. بروکرها امکان دسترسی به پلتفرم معاملاتی را فراهم کرده و ابزارها و خدماتی مانند قیمت لحظه‌ای، نقدینگی، اجرای سفارش‌ها و پشتیبانی را ارائه می‌دهند. معامله‌گران از طریق بروکرها می‌توانند جفت‌ارزها، کالاها، شاخص‌ها و سایر دارایی‌های مالی را خریدوفروش کنند.

برای آشنایی بیشتر با مفهوم بروکر و نحوه انتخاب یک بروکر مناسب، می‌توانید به مقاله "بروکر (Broker) چیست؟ معرفی کامل بروکر فارکس + نکات مهم انتخاب بروکر برای ایرانیان" مراجعه کنید. این مقاله به تفصیل به بررسی ویژگی‌ها و نکات مهم در انتخاب بروکر می‌پردازد و به شما کمک می‌کند تا تصمیم بهتری در این زمینه بگیرید. همچنین، برای مشاهده بررسی‌های مختلف بروکرها و مقایسه آن‌ها، می‌توانید به صفحه "بررسی بروکرهای فارکس" مراجعه کنید. این صفحات اطلاعات مفیدی را در اختیار شما قرار می‌دهند تا بتوانید بروکر مناسب خود را انتخاب کنید.